ಶೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ : ಸರಣಿ ಲೇಖನ ಭಾಗ -೬

ಕಳೆದ ಸಂಚಿಕೆಯಿಂದ

ಶೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಹಾರವು ಕ್ರಮಬದ್ದವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಸೆಬಿ (SEBI ) (Securities and Exchange Board of India) ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆ ಸರ್ಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬ್ರೋಕರ್ ಗಳು, ಸಬ್ ಬ್ರೋಕರ್ ಗಳು, ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ ಗಳು, ಲೀಡ್ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಗಳು, ವ್ಯವಹಾರಕ್ಕೆ ಸಿದ್ದವಾಗಿರುವ ಕಂಪನಿಗಳು ಮುಂತಾದವರು ನೊಂದಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ತಮ್ಮ ಕುಂದು ಕೊರತೆಗಳು ಏನಾದರೂ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರು ಸೆಬಿಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ನ್ಯಾಯ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ತರಹದ ಸುಮಾರು ೫೦೦೦ ಕಂಪನಿಗಳು ನೊಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಹಿವಾಟಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗಿವೆ. ನಮ್ಮಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ಮತ್ತು ಮುಂಬೈ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ ಚೆಂಜ್ ಎಂಬ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಕೆಂದ್ರಗಳಿವೆ. ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ ಚೆಂಜ್ ವಿನಿಮಯ ಕೆಂದ್ರಗಳು ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ನೀವು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಡೆದ ಸತ್ಯಂ ಕಂಪನಿಯ ಅವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಅಂತಹ ಶೇರಿನಲ್ಲಿ ನೀವು ಹಣ  ಹೂಡಿದ್ದರೆ ನಿಮಗೆ ನಷ್ಟವುಂಟಾಗಿರುತ್ತದೆ.  ಅಂದು ಸುಮಾರು ೪೦೦-೪೫೦ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಆ ಕಂಪನಿಯ ಶೇರು ಅದರ ಅವ್ಯವಹಾರ ಬಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಒಂದೆರೆಡು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಕೇವಲ ೬ ರೂಪಾಯಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು.  ಸತ್ಯಂ ಶೇರುಗಳನ್ನು ೬ ರೂಪಾಯಿಗಳಿಗೆ ಆಂದು ಕೊಂಡವರಿಗೆ ಈಗ ೬೫ ರೊಪಾಯಿಗಳ ಲಾಭದಲ್ಲಿಇದ್ದಾರೆ.  (ಈಗ ಅದು ಸುಮಾರು ೭೦-೮೦ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಹತ್ತಿರ ಇದೆ.) ಶೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಹಾರ ಈ ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಶೇರಿನ ಏರಿಳಿತ ಇಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಹಾಗಾಗಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವವರು ಮೈ ಎಲ್ಲಾ ಕಣ್ಣಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಈ ಶೇರು ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತೀ ಮುಖ್ಯ.

ನೀವು ಹರ್ಷದ್ ಮೆಹ್ತ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಸಹ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾಪಕ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ಹಗರಣವಾಗಿ ಅದು ಗುರುತಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಸುಮಾರು ೫೦೦೦ ಕೋಟಿಗಳ ಅವ್ಯವಹಾರ ಅದಾಗಿತ್ತು.  ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಈಗ ಇಲ್ಲ.  ಅವರು ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಇಹಲೋಕ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಕೇತನ್ ಪಾರೇಖ್ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಹಗರಣವೂ ಸಹ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಸುದ್ದಿ ಮಾಡಿತ್ತು.

ಇದರಲ್ಲಿ ಹಣ ಹೂಡುವುದು ಹೇಗೆ? ಯಾರು ಹೂಡ ಬಹುದು? ನಾವು ಹೇಗೆ ಒಂದು ಕಂಪನಿಯ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳುವುದು? ಎಲ್ಲಿ ಕೊಳ್ಳುವುದು? ಇದಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಬಂಡವಾಳ ಬೇಕು? ಎಂಬ ಅನೇಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಬಾಧಿಸಬಹದು. ಇದನ್ನು ಕಲಿಯುವುದು ಹೇಗೆ? ಎಂಬ ನರೆಂಟು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಇಲ್ಲಿದೆ. (ಮಿಕ್ಕಿದ್ದು ನಾಳೆಗೆ)